Αυτή τη φορά δεν το ξέχασα! Το θυμήθηκα! Αύριο γιορτάζει το Περιβάλλον μας! Βέβαια, κανονικά θα έπρεπε να το γιορτάζουμε καθημερινά, διότι χωρίς αυτό δεν θα υπήρχαμε, αλλά είναι κι αυτό μία αρχή. Μία αρχή για συνειδητοποίηση πως όλα είναι αλυσίδα. Κι αν σπάσει κάποιος κρίκος, καλό θα είναι να τον επιδιορθώσεις. Άμεσα…

Αλλά εσείς τι γνωρίζετε για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος; Στις 15 Δεκεμβρίου 1972 η Γενική Διάσκεψη του ΟΗΕ θέσπισε τον ετήσιο εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος κάθε 5η Ιουνίου με στόχο να υπενθυμίζει στους ανθρώπους ότι η ανάπτυξη είναι άμεσα συνυφασμένη με το περιβάλλον. Δηλαδή με τη ρύπανση, τη διατήρηση της πανίδας και της χλωρίδας, τη διαχείριση του περιβάλλοντος σε όλο τον πλανήτη. Παράλληλα, ο ΟΗΕ θέσπισε και το Περιβαλλοντολογικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP=United Nations Environment Programme), ο ρόλος του οποίου είναι α) να συντονίζει τις περιβαλλοντολογικές δραστηριότητες των Ηνωμένων Εθνών, β) να βοηθά τις αναπτυσσόμενες χώρες να υιοθετήσουν ισχυρές περιβαλλοντολογικές πολιτικές και γ) να ενισχύει την αειφόρο ανάπτυξη μέσω ισχυρών περιβαλλοντολογικών πρακτικών¹.

Το σύνθημα και θεματικός άξονας της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος για το 2010 είναι “Πολλά είδη. Ένας Πλανήτης. Ένα μέλλον” (Many Species. One Planet. One Future) και απηχεί την επείγουσα έκκληση για τη διατήρηση της πολυμορφίας της ζωής στον πλανήτη μας, η οποία απειλείται σε τρομακτικό βαθμό. Οι επιστήμονες εκτιμούν πως καθημερινά εξαφανίζονται γύρω στα 200 είδη ζωής, ενώ άλλα περίπου 17.300 είδη απειλούνται από εξαφάνιση (Εκτιμάται πως στη Γη ζούνε πάνω από 100 εκατομμύρια είδη.). Η βιοποικιλότητα (δηλ. η ποικιλία ζωής στον πλανήτη) της Γης βάλλεται τόσο πολύ, ώστε η καταστροφή που συντελείται να συγκρίνεται μόνο με την περίοδο που εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι πριν 65.000.000 χρόνια.

Ο μόνος που μπορεί να κάνει κάτι για να σταματήσει αυτός ο άνευ προηγουμένου αφανισμός είναι ο ίδιος ο δημιουργός του κακού, δηλ. ο άνθρωπος.  Η κλιματική αλλαγή είναι κάτι που το ήδη το βιώνουμε (το θέμα αυτό διαπραγματεύεται και το άρθρο “Ομιλία για την κλιματική αλλαγή“) . Το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τη συνεχή άνοδο της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κάνει καθημερινά αισθητή την παρουσία του. Ένα πολύ απλό παράδειγμα είναι η φράση που συνηθίζουμε να λέμε και να ακούμε τα τελευταία χρόνια πως “Ούτε καταλαβαίνεις πια τις εποχές”. Ξεχάσαμε τι σημαίνει πραγματική άνοιξη ή πραγματικό φθινόπωρο. Κι αυτό είναι μόνο ένα μικρό δείγμα του τι “κατάφερε” να καταστρέψει ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να “βελτιώσει” τη ζωή του. Διότι πρόκειται για καταστροφή. Δάση, θάλασσες, ποτάμια, λίμνες, χλωρίδα και πανίδα, αέρας. Όλα θυσία στο βωμό της ανθρώπινης παραγωγής και κατανάλωσης. Ωστόσο, τελικά το κέρδος μετατρέπεται σε κόστος. Ένα κόστος που ήδη έχουμε αρχίσει να το πληρώνουμε όλοι μας.

Μέσα, λοιπόν, σε ένα πλαίσιο αφύπνισης συνειδήσεων και έμπρακτης προστασίας του περιβάλλοντος, καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Φέτος η χώρα που επιλέχτηκε από το Περιβαλλοντολογικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για να φιλοξενήσει τον εορτασμό είναι η Ρουάντα. Η επιλογή αυτή αποτελεί χειροπιαστή απόδειξη στη δέσμευση που ανέλαβε η χώρα σε ό,τι αφορά τα περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά ζητήματα². Ο θεματικός άξονας της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος “Many Species, One Planet, One Future” θα γιορταστεί στην αφρικανική χώρα σε συνδυασμό με την ετήσια τελετή της Kwita Izina στους πρόποδες των βουνών Virunga. Τι σημαίνει Kwita Izina θα αναρωτιέστε μάλλον κι εσείς, όπως αναρωτήθηκα κι εγώ. Είναι η “βάπτιση” των νεογέννητων γορίλων. Πρόκειται για ένα μοναδικό γεγονός που λαμβάνει χώρα στη Ρουάντα από το 2005 με στόχο τη συνειδητοποίηση του κόσμου για την προστασία των γορίλων που ζούνε στα βουνά και κινδυνεύουν να εξαφανιστούν πρωτίστως από το κυνήγι, καθώς και από την παράνομη υλοτομία των δασών και τη γεωργική καλλιέργεια.

Το UNEP θέσπισε το πρόγραμμα Great Ape Survival Project (GRASP), το οποίο αποσκοπεί στη διατήρηση του πληθυσμού των ανθρωποειδών πιθήκων και των οικότοπών τους. Εξάλλου, όπως είπε κι ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, “η διάσωση των ανθρωποειδών πιθήκων έχει να κάνει με τη διάσωση της ανθρωπότητας. Με τη διατήρηση των ανθρωποειδών πιθήκων, μπορούμε να διατηρήσουμε τη ζωή πολλών ανθρώπων που εξαρτώνται από τα δάση για τροφή, καθαρό νερό και πολλά άλλα. Πράγματι, η μοίρα τους έχει τόσο πρακτικές όσο και συμβολικές συνέπειες στην ικανότητα των ανθρώπων να μετακινηθούν σε ένα βιώσιμο μέλλον”.

Ας έλθουμε και λίγο στον δικό μας τόπο. Στην Ελλάδα μας τι συμβαίνει; Μπορεί να μην έχουμε γορίλες για να προστατεύσουμε, έχουμε όμως πλείστα άλλα είδη τα οποία επίσης κινδυνεύουν άμεσα από εξαφάνιση. Η καφέ αρκούδα, ο λύγκας, η μεσογειακή φώκια, ο λύκος, το ελάφι, το τσακάλι, η χελώνα καρέτα-καρέτα, ο αργυροπελεκάνος, ο γύπας, το κρι-κρι, το γκιζάνι και τόσα άλλα. Τα προστατεύουμε; Τηρούμε έστω και στο ελάχιστο (για να μην αναφέρω το μέγιστο!) των διεθνών όρων και κανονισμών³; Ας μην ξεχνούμε πως το 2002 στη Διάσκεψη Κορυφής του ΟΗΕ στο Γιοχάνεσμπουργκ οι ηγέτες συμφώνησαν πως θα πρέπει μέχρι … φέτος, δηλ. το 2010, “επιτευχθεί σημαντική μείωση του σημερινού ρυθμού απώλειας της βιοποικιλότητας σε παγκόσμιο, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, ως συμβολή στην ανακούφιση της φτώχειας και προς όφελος όλης της ζωής στη γη”.

Αύριο, λοιπόν, το πρωί με το που θα σηκωθείτε από το κρεβάτι σας, οφείλετε να πείτε “Χρόνια πολλά Περιβάλλον. Σε ευχαριστώ που μου προσφέρεσαι καθημερινά τόσο απλόχερα. Σου υπόσχομαι να σε προστατεύω. Προστατεύοντας εσένα προστατεύω τον ίδιο μου τον εαυτό”.

Χρόνια μας Πολλά! Καθημερινά!

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν: UNEP, REMA, United Nations Rwanda, GRASP, WWF.

1. Η αποστολή του UNEP είναι να συντονίζει την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής πολιτικής συναίνεσης μέσω της διατήρησης του περιβάλλοντος του πλανήτη υπό εξέταση και την διαρκή ενημέρωση των κυβερνήσεων και της διεθνούς κοινότητας σχετικά με ζητήματα που προκύπτουν με σκοπό την ανάληψη δράσης. Η αποστολή και οι στόχοι του UNEP προέρχονται από το ψήφισμα 2997 (XXVII) της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών της 15ης Δεκεμβρίου 1972 και τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις που εγκρίθηκαν από το UNCED το 1992, τη Διακήρυξη του Ναϊρόμπι σχετικά με το ρόλο και την εντολή του UNEP, που εγκρίθηκε κατά τη δέκατη ένατη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του UNEP Συμβούλιο και την Υπουργική Δήλωση του Μάλμο (Malmö) της 31ης Μαΐου 2000.

   Οι δραστηριότητές του καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που αφορούν την ατμόσφαιρα, τα θαλάσσια και τα χερσαία οικοσυστήματα. Έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη διεθνών περιβαλλοντικών συμβάσεων, προωθώντας την περιβαλλοντική επιστήμη και γνώση και δείχνοντας τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να λειτουργήσουν σε συνδυασμό με την πολιτική, εργάζεται, σε συνδυασμό με τις εθνικές κυβερνήσεις και τις περιφερειακές αρχές, για την ανάπτυξη και την εφαρμογή της αντίστοιχης πολιτικής και συνεργάζεται με τις περιβαλλοντικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Το UNEP έχει επίσης ενεργό ρόλο στη χρηματοδότηση και την υλοποίηση έργων που αφορούν την ανάπτυξη του περιβάλλοντος, ενώ παράλληλα έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη κατευθυντήριων οδηγιών και των συνθηκών σε θέματα όπως το διεθνές εμπόριο των δυνητικά επιβλαβών χημικών ουσιών, τη διασυνοριακή ρύπανση της ατμόσφαιρας και τη μόλυνση των διεθνών ναυτικών οδών. Επιπροσθέτως, είναι επίσης μία από τις πολλές Υπηρεσίες Υλοποίησης του Παγκόσμιου Ταμείου Περιβάλλοντος (GEF=Global Environment Facility).

   Το 1988 ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός και το UNEP δημιούργησαν τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). [↩]

2. Η Ρουάντα είναι η χώρα που απαγόρευσε την χρήση πλαστικών σακουλών, ώστε να βοηθηθεί η μετάβαση του κράτους και των πολιτών του στην πράσινη ανάπτυξη και σκέψη. [↩]
3. Σε προηγούμενο άρθρο με τον τίτλο “Το Πρωτόκολλο του Κιότο” αναφέρεται το πόσο τηρεί (;) η Ελλάδα τις διεθνείς οδηγίες. [↩]